Яқинда илдиз ҳужайра трансплантацияси дунёда ОИВ билан касалланган учинчи беморни бутунлай даволади. Ҳужайра терапияси нима ва у ҳақиқатан ҳам касалликнинг оғир шаклларини енгишга ёрдам берадими?

Ҳужайра трансплантацияси бўйича биринчи муваффақиятли тажрибалар 20-асрнинг ўрталарида, олимлар бошқа ҳар қандай функционал ҳужайра турига айлана оладиган илдиз ҳужайраларидан фойдаланишни бошлаганларида бошланган.

Шундай қилиб, 1956 йилда америкалик Эдвард Томас биринчи марта лейкемиядан азият чеккан беморга эгизак укасининг суяк илигини муваффақиятли ўтказган. Ва 1990 йилда ҳужайра терапиясини ривожлантиришга қўшган ҳиссаси учун Нобел мукофотига сазовор бўлган.

Тўқима намунасидан илдиз ҳужайралари олингандан сўнг, шифокорлар уларни кўпайтиради, улардан керакли ҳужайраларни яратади ва касал ҳужайраларни алмаштириб, беморнинг танасига киритади. Ҳужайраларни киритишнинг турли усуллари мавжуд: томирлар, тўқималар, бўғинлар, коронар артерия ва орқа мия атрофидаги бўшлиқ орқали.

Ҳужайра терапиясини қўллашдан олдин шифокорлар таҳлилларни ўтказади: ЭКГ, томография ва қон таҳлили, чунки беморнинг даволанишга бардош қила олишига ишонч ҳосил қилиш керак. Индукцияланган плурипотент илдиз ҳужайралари бугунги кунда трансплантация учун энг истиқболли материал ҳисобланади.

Терапия учун модификацияланган Т-лимфоцитлар (CAR‑T) ҳам ишлатилиши мумкин. Булар саратон ҳужайраларини қидириш ва йўқ қилиш учун дастурлаштирилган ва бу қон ҳужайралари тўғридан-тўғри бемордан олинади.

Олимларнинг фикрича, ҳужайра терапияси жуда истиқболли йўналишдир, чунки у саратон, диабет, жигар касалликлари ёки цистит каби кўплаб касалликларни даволашда калит бўлиши мумкин.