Butun dunyoda qalbaki dori vositalari bozori juda katta. AQSH Savdo vakilining hisobotiga ko‘ra, ekspertlar uning hajmini 4,4 milliard dollarga baholamoqda.

Aksariyat qalbaki mahsulotlar firibgar onlayn dorixonalar va vijdonsiz sotuvchilar orqali sotiladi. Bu muammo butun dunyoda keskin.

Noqonuniy ulush

Soxta farmatsevtika va tibbiy mahsulotlarning jahon bozori o‘sib bormoqda. Vijdonsiz ishlab chiqaruvchilar va sotuvchilarni yuqori daromadlar, shuningdek, ushbu toifadagi soxta tovarlarni aniqlash nisbatan qiyinligi jalb qiladi: qalbaki mahsulotlar faktini aniqlash uchun yekspertiza talab etiladi, bu huquqni muhofaza qilish organlari va iste’molchilar uchun potensial xavflarni aniqlashni qiyinlashtiradi. Jahon soxta bozori 4,4 milliard dollarga teng. Bu haqda AQSH Savdo vakilining “Mashhur bozorlar to‘g‘risida (Qalbaki va pirat kontentni tarqatish holatlari bo‘yicha)” hisobotida aytiladi.

Mutaxassislarning ta’kidlashicha, kontrafakt tovarlarning assortimenti juda katta. AQSH oziq-ovqat va farmatsevtika idorasi (FDA) huquq-tartibot idoralari bilan birgalikda olib borilgan tekshiruv natijasida turli xil kontrafakt dori vositalarining keng ko‘lamli savdosi holatlari aniqlandi: oddiy yo‘tal siroplaridan tortib, saraton yoki virusli infeksiyalarni davolashda ishlatiladigan dorilargacha.

Mutaxassislarning ta’kidlashicha, ba’zi soxta dorilar oddiygina inert tarkibiy qismlardan tayyorlanishi va davolanish uchun foydasiz bo‘lishi mumkin bo‘lsa-da, ko‘p hollarda bu dori vositalarida potensial o‘limga olib keladigan narkotiklar mavjud.

Hisobot mualliflarining fikricha, soxta dori vositalarining aksariyati, onlayn dorixonalar orqali shuningdek, yirik global bozorlarning kelishuvi yoki jinoyatga beparvolik tufayli tarqatilmoqda. Onlayn dorixonalar deganda dori vositalarini sotishga litsenziyasi bo‘lmagan, lekin dori vositalari savdosi bilan shug‘ullanadigan saytlar yoki ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalar nazarda tutilishi mumkin. Hujjatga ko‘ra, dunyo bo‘ylab 35 mingta shunday "do‘kon" ning deyarli barchasi noqonuniy faoliyat yuritadi. Bozorlarga nisbatan shikoyatlar, asosan sotuvchilar va jismoniy shaxslar tomonidan e’lonlar yetarli darajada moderatsiya qilinmaganligi sababli yuzaga kelgan. Hammasi bo‘lib, hujjatda o‘nga yaqin shunday onlayn-do‘konlar haqida gap boradi. Ularning aksariyati Xitoy va boshqa Osiyo mamlakatlarida joylashgan.

Tahlilchilarning fikricha, 2022-moliya yilida AQSH bojxona xizmati tomonidan musodara qilingan sog‘liqni saqlash va xavfsizlik bo‘yicha qalbaki mahsulotlarning umumiy 67,2 foizini farmatsevtika va shaxsiy parvarishlash mahsulotlari tashkil etgan.

Bundan tashqari, BFQ qo‘shimchalar sifatida joylashtirilgan, ammo aslida BFQ bo‘lmagan mahsulotlarni bozorlar orqali sotish bilan bog‘liq vaziyat ham jiddiy muammolardan sanaladi. Misol uchun, turli qo‘ziqorinlardan tayyorlangan qo‘shimchalar hozirda bozorlarda juda mashhur: kirpi, kordiseps va reishi qo‘zqorinlari. Bunday mahsulotlarning sharhlarida bunday qo‘shimchalarning foydalari va mo‘jizaviy xususiyatlari haqida yuzlab kommentlar mavjud. Biroq, shifokorlar BFQni taqiqlashga chaqirmoqda sababi bunday mahsulotlardagi qo‘ziqorinlar ko‘pincha tegishli xavfsizlik sinovlaridan o‘tmaydi, ularni har qanday dori bilan aralashtirish xavfli va ba’zi qo‘shimchalar xavfli aralashmalarni o‘z ichiga olishi mumkin.