Фармацевтика учун "олтин кони": семизликка қарши дорилар
ЖССТ маълумотларига кўра, 1975 йилдан бери семириб кетганлар сони уч баравар кўпайган, ҳозир дунёда бир миллиарддан ортиқ одам ортиқча вазнга эга ва ҳар йили 4 миллиондан ортиқ одам ортиқча вазн туфайли келиб чиқадиган соғлиқ муаммолари сабаб вафот этади.
Касалликнинг ижтимоий аҳамияти фармацевтика компаниялари эътиборини тортмай қолмади ва 2022 йилга бориб семиришга қарши дори воситаларининг жаҳон бозори ҳажми 2,4 миллиард долларни ташкил этди.Таҳлилчиларнинг фикрича, 2030 йилга бориб бозор ҳажми 150 миллиард долларга етиши мумкин.
Семириб кетиш учун дори воситаларининг "ишлаб чиқиш" тарихи милоддан аввалги II асрга бориб тақалади: Эфеслик юнон шифокори Соран ўз беморларига лаксатиф эликсирларни ичишни тавсия қилган ва у минг йиллар давомида "семизликни даволаш бўйича клиник тавсия" бўлиб келган.
Семириб кетишни фармацевтик даволашнинг биринчи намуналари 1920 йилда пайдо бўлган Қалқонсимон без гормонлари эутироидизм билан оғриган одамларда семизликни даволашда машҳур бўлиб келган, аммо улар жиддий ён таъсирга эга бўлган.
1933-1938 йилларда фармацевтика компаниялари юқори заҳарли 2,4-Динитрофенол бўлган дори-дармонларни ишлаб чиқардилар, уларни даволаш катаракта ва тери касалликларига олиб келди, шунингдек, суяк илиги, марказий асаб тизими, беморларнинг юрак-қон томир тизимига салбий таъсир кўрсатди. 1938 йил охирига келиб, ФДА қарори билан бозорлардан олиб ташланди ва ДНФ амалда қўлланилмайди.
Ўша пайтдан бошлаб, амфетаминлар семиришни даволаш учун машҳур дори-дармонларга айланди, улар 60-йилларнинг охиригача вазн йўқотишнинг машҳур усули бўлиб, "камалак парҳез таблеткалари" сифатида машҳур эди. Бироқ, дориларнинг бир қатор ножўя таъсирлари борлиги маълум бўлди ва 1967-1968 йилларда AҚШ Сенати ушбу таблеткаларни қабул қилган беморларнинг ўлим сабабларини ўрганиб чиқди, бу эса кейинчалик уларни тақиқлаш сабабларидан бирига айланди. .
1964 йилдан 2009 йилгача 25 та семизликка қарши дори воситалари хавфсизлик нуқтаи назаридан бозордан олиб ташланди, улардан 23 таси миядаги кимёвий нейротрансмиттерларнинг функциясини ўзгартириб, психиатрик касалликлар, юрак касалликлари ёки гиёҳвандликка сабаб бўлган.
Таҳлилчилар бозор ўсишига рози эмас. Турли хил молиявий хизматларни ҳам кўрсатувчи Aмерика банк холдинг компанияси Morgan Stanley маълумотларига кўра, 2022 йилда семиришга қарши дори воситаларининг глобал бозори 2,4 миллиард долларни ташкил Этди ва 2030 йилга келиб у 54 миллиард долларга етиши мумкин. Бироқ, Reuters таҳлилчиларининг маълумотларига кўра, 2030 йилга бориб 100 миллиард доллар ҳажмга етади. Jefferies глобал инвестиция банки компанияси маълумотларига кўра, потенциал бозор ҳажми уч баравар катта ва 2031 йилга келиб 150 миллиард долларни ташкил қилиши мумкин, бу эса семиришга қарши дориларни саратон дори воситаларидан кейин иккинчи энг кўп сотиладиган дорилар тоифасига айлантиради .
Novo Nordisk бозор етакчиси, аммо ягона иштирокчи эмас. Eli Lilly Дания ишлаб чиқарувчиси билан жиддий рақобатда. Семириб кетишга қарши дори ишлаб чиқариш пойгаси иштирокчиларидан Pfizer, Zealand Pharma, Structure Therapeutics ҳам бор.
The New Yorker газетасининг хабар беришича, Novo Nordisk ва Eli Lilly Конгрессга 2012-йилдан бери киритиладиган семиришга қарши қонун лойиҳасини лобби қилиш учун ҳар йили тахминан 10 миллион доллар сарфлайди. Семириб кетиш “фармацевтика соҳасидаги кейинги блокбастер тоифасига айланиши” мумкин.
- 18 Август, 12:05
-
Батафсил
