Har yili alkogol va psixofaol moddalarni isteʼmol qilish 3 milliondan ortiq odamning hayotiga zomin boʼladi
Jahon sogʼliqni saqlash tashkilotining yangi hisobotiga koʼra, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish har yili 2,6 million kishining oʼlimiga olib keladi (umumiy yillik oʼlimning 4,7%) va yana 0,6 million oʼlim psixofaol moddalarni isteʼmol qilish bilan bogʼliq. Shuni taʼkidlash kerakki, erkaklar orasida 2 million alkogol bilan bogʼliq va 0,4 million giyohvand moddalarni isteʼmol qilish bilan bogʼliq oʼlim qayd etiladi.
JSSTning alkogolning sogʼlikka taʼsirining hozirgi tendentsiyalari va giyohvand moddalarni isteʼmol qilish kasalliklarini davolash holati toʼgʼrisidagi global hisobotida 2019 yil uchun alkogol va giyohvand moddalarni isteʼmol qilishning aholi salomatligiga oqibatlari, shuningdek, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish dinamikasi va butun dunyo boʼylab giyohvand moddalarni isteʼmol qilish kasalliklarini davolashdagi vaziyat toʼgʼrisida toʼliq maʼlumotlarni taqdim etadi. Hisobot mualliflarining hisob-kitoblariga koʼra, oʼsha yili alkogol va giyohvand moddalarni isteʼmol qilish bilan bogʼliq kasalliklarga chalinganlarning soni taxminan 400 millionni tashkil etgan. Ulardan 209 million kishi spirtli ichimliklarga qaramlikdan aziyat chekadi.
- Giyohvand moddalarni isteʼmol qilish inson salomatligiga jiddiy zarar yetkazadi, surunkali kasalliklar va ruhiy kasalliklar xavfini oshiradi va har yili millionlab fojiali, oldini olish mumkin boʼlgan oʼlimga olib keladi. Bu oilalar va jamoalar zimmasiga ogʼir yuk boʼlib, baxtsiz hodisalar, jarohatlar va zoʼravonlik yehtimolini oshiradi, -dedi JSST Bosh direktori doktor Tedros Adhanom Gebreyesus.
Hisobotda alkogol va giyohvand moddalarni isteʼmol qilishni kamaytirish va giyohvand moddalar bilan bogʼliq kasalliklarni sifatli davolash imkoniyatini oshirish orqali 2030 yilgacha Barqaror rivojlanish maqsadiga erishish uchun global saʼy-harakatlarni faollashtirish zarurligi taʼkidlangan.
Hisobotda taʼkidlanganidek, 2010 yilga nisbatan alkogoldan oʼlim darajasi biroz pasayganiga qaramay, alkogol bilan bogʼliq oʼlimlarning umumiy soni yuqori darajada saqlanib qolmoqda va 2019 yilda 2,6 million holatni tashkil etgan eng yuqori koʼrsatkich Yevropada va Аfrikada qayd etilgan.
2019-yilda alkogol bilan bogʼliq oʼlimning taxminan 1,6 millioni yuqumli boʼlmagan kasalliklar, jumladan, 474 mingtasi yurak-qon tomir kasalliklari va 401 ming nafari saraton kasalligi tufayli sodir boʼlgan.
Taxminan 724 000 kishi jarohatlardan, jumladan, yoʼl-transport hodisalari, oʼz-oʼziga zarar yetkazish va shaxslararo zoʼravonlik natijasida vafot etgan. Yana 284 ming kishi yuqumli kasalliklardan vafot etgan. Spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish OIV infektsiyasi xavfini oshirishi bilan birga keladi, chunki bu himoyalanmagan jinsiy aloqa ehtimolini oshiradi, shuningdek, immun tizimining bir qator reaktsiyalarini bostiradi, shu bilan sil infektsiyasining rivojlanishini oshiradi.
2019 yilda alkogol bilan bogʼliq oʼlimning eng katta ulushi (13%) 20-39 yoshdagi yoshlar orasida sodir boʼldi. Maʼlumot toʼplash vaqtida 15-19 yosh guruhidagi vakillarning 23,5 foizi spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish odatiga ega ekanligi aniqlangan.
Kasalliklarini davolashning samarali usullari mavjudligiga qaramasdan, psixofaol moddalarni isteʼmol qilishni davolash qamrovi juda pastligicha qolmoqda. 2019-yilda, maʼlumot taqdim etgan 145 mamlakatda narkologiya xizmatlari bilan aloqada boʼlganlar ulushi 1% dan 35% gacha boʼlgan.
JSST hisobotda psixoaktik moddalardan foydalanishning salomatlik va ijtimoiy oqibatlarini kamaytirish uchun bir qator strategik yoʼnalishlar boʼyicha harakatlarni kuchaytirishni taklif qiladi:
- muvofiqlashtirilgan global xabardorlikni oshirish kampaniyasi orqali xabardorlikni oshirish;- kasalliklarning oldini olish va davolash uchun sogʼliqni saqlash va ijtimoiy yordam tizimlarining salohiyatini kuchaytirish;- tibbiyot xodimlari uchun malaka oshirishni kengaytirish;- 2022-2030 yillarga moʼljallangan alkogolga qarshi global harakat rejasini amalga oshirish boʼyicha saʼy-harakatlarni kuchaytirish;- salohiyatni oshirish va texnologiyalar transferida xalqaro saʼy-harakatlarni jadallashtirish;- ushbu muammoni hal qilishda shaxsiy tajribaga ega boʼlgan odamlar bilan oʼzaro hamkorlik qilish;- koʼp darajali monitoring tizimlari va tegishli tadqiqot salohiyatini takomillashtirish;- resurslarni yanada koʼproq safarbar Etish va taqsimlash hamda sogʼliqni saqlash va ijtimoiy himoya tizimlari salohiyatini mustahkamlash uchun innovatsion moliyalashtirish mexanizmlarini yaratish.
