Генетика ва диабет
Ошқозон ости бези функцияси ва тўқималарнинг инсулинга сезгирлиги учун масъул бўлган баъзи генетик белгилар ва метаболик параметрлар ўртасидаги боғлиқлик ТМУ олимлари томонидан аниқланди. Шундай қилиб, улар инсоннинг углевод алмашинуви бузилишига ва 2-тоифа диабет ривожланишига мойиллигини ўргандилар.
Қандли диабет жиддий, сурункали касаллик бўлиб, ошқозон ости бези етарли миқдорда инсулин ишлаб чиқармаса ёки организм ишлаб чиқарадиган инсулинни самарали ишлата олмаганида ривожланади. Тўғри даволанмаса, диабет кўрлик, оёқ-қўлларнинг ампутацияси, буйрак етишмовчилиги, юрак хуружи ва инсулть каби асоратларга олиб келиши мумкин. Ҳозирги вақтда диабетнинг икки тури мавжуд - 1-тоифа қандли диабет (инсулинга боғлиқ) ва 2-тоифа диабет (инсулинга боғлиқ бўлмаган).
Ушбу турдаги касалликнинг ривожланишини диетага риоя қилиш, дори-дармонларни қўллаш ва фаол турмуш тарзини олиб бориш орқали олдини олиш мумкин, аммо, муҳим хавф омили генетик мойилликдир.
Тюмен давлат тиббиёт университети (ТМУ) олимлари углевод алмашинувининг эрта бузилиши билан касалланган 64 кишини текширди. ТМУ доценти Дилара Исакованинг сўзларига кўра, барча беморлар кенг қамровли клиник, лаборатория, иммунокимёвий ва генетик текширувдан ўтказилди. Натижада, иккита генетик маркер - TCF7L2 ва PPARG 2-тоифа диабетнинг ривожланишига мойилликни аниқлаши мумкинлиги исботланган.
"Тадқиқот давомида биз таҳлил қилинган генетик белгиларнинг предиабетнинг (қандли диабетдан олдинги ҳолат, қондаги глюкоза даражаси аллақачон меъёрдан юқори бўлган, аммо диабет ташхисига мос келадиган қийматларга ҳали эришмаган) ва 2-тоифа диабетнинг ривожланиши билан боғлиқлигини тасдиқлади”, деди у, - бу маркерлар углевод алмашинуви ва юрак-қон томир хавф омиллари - триглицеридларнинг кўтарилиши ва артериал гипертензия кўрсаткичлари билан боғлиқлигини кўрсатади.
Тюмен олимларининг фикрига кўра, ушбу тадқиқот терапевтлар, умумий амалиёт шифокорлари ва эндокринологлар учун амалий аҳамиятга эга: "предиабетли беморлар учун тадқиқот протоколларига генетик белгиларни киритиш 2-тоифа диабетни юқори эҳтимоллик билан башорат қилиш ва касалликнинг ривожланишига йўл қўймаслик имконини яратади, бунинг учун углевод алмашинувининг эрта бузилиши бўлган беморларни даволашда тўғри ёндашув зарур."
