Янгиликлар

not found

14 - феврал Заҳириддин Муҳаммад Бобур таваллуд топган кун

Заҳириддин Муҳаммад Бобур Ўрта аср Шарқ маданияти, адабиёти ва шеъриятида ўзига хос ўрин эгаллаган адиб, шоир, олим бўлиш билан бирга йирик давлат арбоби ва саркарда ҳамдир. Бобур кенг дунёқараши ва мукаммал ақл-заковати билан Ҳиндистонда Бобурийлар сулоласига асос солиб, бу мамлакат тарихида давлат арбоби сифатида номи қолган бўлса, сержило ўзбек тилида ёзилган «Бобурнома» асари билан жаҳоннинг машҳур тарихнавис олимлари қаторидан ҳам жой олди. Унинг нафис ғазал ва рубоийлари туркий шеъриятининг энг нодир дурдоналари бўлиб, «Мубаййин» («Баён этилган»), «Хатти Бобурий», «Ҳарб иши», Аруз ҳақидаги рисолалари эса ислом қонуншунослиги, шеърият ва тил назарияси соҳаларига муносиб ҳисса бўлиб қўшилган. Ҳозирда унинг 119 ғазали, бир масну шеъри, 209 рубоийси, 10 дан ортиқ туюқ ва қитъалари, 50 дан ортиқ муаммо ва 60 дан зиёд фардлари аниқланган. Девони таркибида умумий ҳажми 270 байтдан иборат 8 маснавий ҳам ўрин олган.

  • 14 Февраль, 08:54
  • Батафсил
not found

Қайси мамлакатларда шифокорлар кўп?

ЖССТ Европа тиббиётида "вақт бомбаси" ҳақида огоҳлантирмоқда: шифокорлар қариб бормоқда ва ҳар йили қитъа аҳолисига тўғри келадиган тиббиёт ходимлари камайиб бормоқда. 2021-йилда Европа Иттифоқида 1,82 миллиондан ортиқ шифокорлар бор еди. Евростатнинг сўнгги маълумотларига кўра, қитъанинг ҳар 100 минг аҳолисига ўртача 136 физиотерапевт тўғри келади. Мисол учун, Германияда 100 минг аҳолига 234 физиотерапевт тўғри келади, Руминияда эса атиги 12,7. Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти (ЖССТ) 2022-йил сентабр ойида эълон қилган ҳисоботида соғлиқни сақлаш ходимларининг қариши ва сурункали касалликларнинг кескин ўсиши қайд этилган, бу эса тиббий хизматларга талабнинг ошишига олиб келади, бу "вақт бомбаси" деб номланган. Ҳисоботга киритилган 44 мамлакатдан 13 тасида шифокорларнинг 40% дан ортиғи 55 ёшдан ошган. Бу кадрларининг барқарорлигига таҳдид солади. Энг кўп амалиётчи шифокорлар Aвстрияда Шифокорлар - бу беморларга бевосита хизмат кўрсатадиган соғлиқни сақлаш соҳаси мутахассислари. Aвстрияда 100 минг кишига 540 нафар амалиётчи шифокор тўғри келади, бу Европа Иттифоқидаги энг яхши кўрсаткичдир. Гарчи мутлақ маънода Германия барча Европа Иттифоқи шифокорларининг 20% ​​дан ортиғини ташкил этган бўлса-да, унинг катта аҳолиси туфайли бу кўрсаткич қўшни мамлакатлардан юқори эмас. Франция, Белгия ва Венгрия энг паст кўрсаткичларни кўрсатиб, 100 минг аҳолига 350 дан кам шифокорлар тўғри келади. Италия лицензияга эга шифокорлар сони бўйича етакчилик қилмоқда Италия Европа Иттифоқида энг кўп лицензияланган шифокорларга эга, кейинги ўринларда Швеция ва Германия. Бироқ, бу кўрсаткич ҳозирги кунда амалда ишлайдиган шифокорлар сонига тўғри келади. Италияда рўйхатдан ўтган тиббиёт ходимлари сони 100 минг аҳолига 700 дан ошса ҳам, ишчи кучи қариб бормоқда ва шифокорлар кўчиб кетмоқда. The Lancet журналида чоп этилган 2020 йилги тадқиқотга кўра, италиялик шифокорларнинг 54 фоизи 55 ёшда ва нафақага чиқишга яқинлашмоқда. Бундан ташқари, ҳар йили 1000 га яқин шифокор лицензия олиб, мамлакатни тарк этади.

  • 13 Февраль, 14:46
  • Батафсил
not found

Олимлар 60 йил ичида биринчи марта сунъий интеллект ёрдамида янги антибиотикларни кашф қилишди

Чуқур ўрганиш моделлари ёрдамида Staphylococcus aureus (MRSA) бактерияларига қарши янги антибиотиклар синфи топилди. Сунъий интеллектдан фойдаланиш тиббиётда муҳим элементга айланмоқда. Бу технология олимларга 60 йил ичида биринчи янги антибиотикларни топишга ёрдам берди. Ҳар йили бутун дунё бўйлаб минглаб одамларни ўлимига сабаб бўладиган дорига чидамли бактерияни йўқ қиладиган янги бирикманинг топилиши антибиотикларга қаршилик билан курашда бурилиш нуқтаси бўлиши мумкин. "Бизнинг ишимиз кўп вақт ва ресурсларни талаб қилмайдиган асосни тақдим этади ва кимёвий бирикмани биз илгари қўлламаган тарзда таҳлил қилиш имконини беради", деди Массачусетс технология институти профессори ва тадқиқот муаллифларидан бири Жеймс Коллинз. Тадқиқот 20 дан ортиқ тадқиқотчилар гуруҳи ҳаммуаллифлигида Nature журналида чоп этилган. Тадқиқотнинг мақсади "қора қутини очиш". Янги бирикманинг фаоллиги ва токсиклигини башорат қилиш учун лойиҳа иштирокчилари чуқур ўрганиш моделидан фойдаланган. У потенциал номзодларни аниқлашни тезлаштириш, уларнинг хусусиятларини аниқлаш ва дори воситаларини ишлаб чиқиш жараёнини оптималлаштириш учун дори воситаларини ишлаб чиқишда тобора кўпроқ фойдаланилмоқда. Бунда тадқиқотчилар метициллинга чидамли Staphylococcus aureus (MRSA), баъзи антибиотикларга чидамли стафилококк турига эътибор қаратдилар. MRSA келтириб чиқарадиган инфекциялар енгил тери инфекцияларидан тортиб, пневмония ва қон оқими инфекциялари каби жиддийроқ ва ҳаёт учун хавфли ҳолатларгача бўлиши мумкин. Касалликларни олдини олиш ва назорат қилиш бўйича Европа маркази маълумотларига кўра, Европа Иттифоқида ҳар йили деярли 150 000 MRSA ҳолатлари рўй беради ва деярли 35 000 киши микробларга чидамли инфекциялардан вафот этади. Массачусетс технология институти тадқиқотчилари гуруҳи ўз ишларида кенгайтирилган маълумотлар тўпламидан фойдаланган. 39 000 га яқин бирикмалар MRSA га қарши антибиотик фаоллиги учун баҳоланган. Кейин олинган маълумотлар ҳам, бирикмаларнинг кимёвий тузилиши ҳақидаги маълумотлар ҳам моделга киритилди. Потенциал дориларни танлашни яхшилаш учун тадқиқотчилар яна учта чуқур ўрганиш моделларидан фойдаланишди. Ушбу моделлар инсон ҳужайраларининг уч хил туридаги бирикмаларнинг токсиклигини баҳолаш учун ўргатилди. Токсиклик башоратларини илгари аниқланган микробларга қарши фаоллик билан бирлаштириб, тадқиқотчилар инсон танасига минимал зарар етказадиган микроблар билан самарали кураша оладиган бирикмаларни аниқладилар. Ушбу моделлар тўплами ёрдамида тахминан 12 миллион сотувда мавжуд бўлган бирикмалар скрининг қилинган. Моделлар MRSA га қарши башорат қилинган фаолликни кўрсатувчи молекулалардаги махсус кимёвий қуйи тузилмалар асосида танланган беш хил синфдан бирикмаларни аниқлади.​Кейинчалик тадқиқотчилар ушбу бирикмаларнинг 280 га яқинини олишди ва уларни лаборатория шароитида MRSAга қарши синовдан ўтказишди. Бу ёндашув уларга бир синфдан иккита истиқболли антибиотикни аниқлаш имконини берди. Икки моделли сичқонларда ўтказилган тажрибаларда - тери MRSA инфекцияси ва тизимли MRSA инфекцияси - бу бирикмаларнинг ҳар бири MRSA популяциясини 10 баравар камайтирди.

  • 13 Февраль, 11:50
  • Батафсил
Нажмите на кнопку ниже, чтобы прослушать текст Powered by GSpeech