Янгиликлар

not found

Олимлар 60 йил ичида биринчи марта сунъий интеллект ёрдамида янги антибиотикларни кашф қилишди

Чуқур ўрганиш моделлари ёрдамида Staphylococcus aureus (MRSA) бактерияларига қарши янги антибиотиклар синфи топилди. Сунъий интеллектдан фойдаланиш тиббиётда муҳим элементга айланмоқда. Бу технология олимларга 60 йил ичида биринчи янги антибиотикларни топишга ёрдам берди. Ҳар йили бутун дунё бўйлаб минглаб одамларни ўлимига сабаб бўладиган дорига чидамли бактерияни йўқ қиладиган янги бирикманинг топилиши антибиотикларга қаршилик билан курашда бурилиш нуқтаси бўлиши мумкин. "Бизнинг ишимиз кўп вақт ва ресурсларни талаб қилмайдиган асосни тақдим этади ва кимёвий бирикмани биз илгари қўлламаган тарзда таҳлил қилиш имконини беради", деди Массачусетс технология институти профессори ва тадқиқот муаллифларидан бири Жеймс Коллинз. Тадқиқот 20 дан ортиқ тадқиқотчилар гуруҳи ҳаммуаллифлигида Nature журналида чоп этилган. Тадқиқотнинг мақсади "қора қутини очиш". Янги бирикманинг фаоллиги ва токсиклигини башорат қилиш учун лойиҳа иштирокчилари чуқур ўрганиш моделидан фойдаланган. У потенциал номзодларни аниқлашни тезлаштириш, уларнинг хусусиятларини аниқлаш ва дори воситаларини ишлаб чиқиш жараёнини оптималлаштириш учун дори воситаларини ишлаб чиқишда тобора кўпроқ фойдаланилмоқда. Бунда тадқиқотчилар метициллинга чидамли Staphylococcus aureus (MRSA), баъзи антибиотикларга чидамли стафилококк турига эътибор қаратдилар. MRSA келтириб чиқарадиган инфекциялар енгил тери инфекцияларидан тортиб, пневмония ва қон оқими инфекциялари каби жиддийроқ ва ҳаёт учун хавфли ҳолатларгача бўлиши мумкин. Касалликларни олдини олиш ва назорат қилиш бўйича Европа маркази маълумотларига кўра, Европа Иттифоқида ҳар йили деярли 150 000 MRSA ҳолатлари рўй беради ва деярли 35 000 киши микробларга чидамли инфекциялардан вафот этади. Массачусетс технология институти тадқиқотчилари гуруҳи ўз ишларида кенгайтирилган маълумотлар тўпламидан фойдаланган. 39 000 га яқин бирикмалар MRSA га қарши антибиотик фаоллиги учун баҳоланган. Кейин олинган маълумотлар ҳам, бирикмаларнинг кимёвий тузилиши ҳақидаги маълумотлар ҳам моделга киритилди. Потенциал дориларни танлашни яхшилаш учун тадқиқотчилар яна учта чуқур ўрганиш моделларидан фойдаланишди. Ушбу моделлар инсон ҳужайраларининг уч хил туридаги бирикмаларнинг токсиклигини баҳолаш учун ўргатилди. Токсиклик башоратларини илгари аниқланган микробларга қарши фаоллик билан бирлаштириб, тадқиқотчилар инсон танасига минимал зарар етказадиган микроблар билан самарали кураша оладиган бирикмаларни аниқладилар. Ушбу моделлар тўплами ёрдамида тахминан 12 миллион сотувда мавжуд бўлган бирикмалар скрининг қилинган. Моделлар MRSA га қарши башорат қилинган фаолликни кўрсатувчи молекулалардаги махсус кимёвий қуйи тузилмалар асосида танланган беш хил синфдан бирикмаларни аниқлади.​Кейинчалик тадқиқотчилар ушбу бирикмаларнинг 280 га яқинини олишди ва уларни лаборатория шароитида MRSAга қарши синовдан ўтказишди. Бу ёндашув уларга бир синфдан иккита истиқболли антибиотикни аниқлаш имконини берди. Икки моделли сичқонларда ўтказилган тажрибаларда - тери MRSA инфекцияси ва тизимли MRSA инфекцияси - бу бирикмаларнинг ҳар бири MRSA популяциясини 10 баравар камайтирди.

  • 13 Февраль, 11:50
  • Батафсил
not found

Қон босимининг ошишига қандай омиллар таъсир қилади?

Қон босимининг ошиши нафақат катталар, балки ёшларда ҳам кузатилиши, унинг келиб чиқишига эса турли омиллар сабаб бўлиши мумкин. Гипертония хавфининг ривожланишига сабаб бўлувчи омиллар: Тузни ҳаддан ортиқ истеъмол қилиниши Қанча кўп туз истеъмол қилинса, артериал босимнинг осиш хавфи шунча юқори бўлади. Таркибида сувни ўзида ушлаб турувчи фаол модда бўлгани ҳисобига натрий томирлар ичида сув ушлаб қолинади. Бу эса босимнинг ошишига сабаб бўлади. Истеъмол қилинадиган туз миқдорининг камайиши эса қон босимининг сезиларли камайишига сабаб бўлади. Гўшт, тухум, сабзавот, балиқ маҳсулотлари таркибида табиий натрий бўлгани сабаб эса уларни тузсиз истеъмол қилса ҳам бўлади. Шўр таомларни яхши кўрадиганлар туздан воз кечиши натижасида қон босимининг тушиши кузатилади. Калийга бой маҳсулотлар бодринг, қовоқ, булғори қалампири, яшил нўхат ва кўкатлар истеъмоли ҳам қон босимини пасайишига таъсир қилади. Гипертониядан азият чекадиган ва келиб чиқиш хавфи юқори бўлган кишиларга ДАШ парҳезига риоя этиш тавсия қилинади. Вазн ортиши ва семириш Вазн қанча ортиқ бўлса, қон босими ҳам шунча юқори бўлади. Ортиқча вазнли кишиларда қон босимининг юқори эканининг сабаби турли ва бир қанча омиллар: гормонал ўзгариш, лептин миқдорининг ошиши, томирлар патологияси ва атеросклероз билан боғлиқ бўлиши мумкин. Чекиш Қон томирлари зарарлангани сабаб ҳам қон босими ортиши кўп кузатилади. Меъёрда қон босими кўтарилганда томирлар кенгайиши керак, бу компенсация ҳисобига босим ўз ҳолига келади. Чекадиган кишиларнинг қон томир деворлари юпқалашади, бу эса уларнинг қисман ёки буткул кенгая олмаслигига сабаб бўлади. Бляшкалар(зарарланган қон томирлардаги холестерин бирикмаси)нинг пайдо бўлиши ҳам гипертония хавфини оширади. Кам ҳаракатлилик Жисмоний фаоллик камлиги ҳисобига калория сарфланиши озаяди, вазн тўпланади ва қон томирлар тонуси бузилади. Мунтазам равишда жисмоний фаол бўлиш эса қон босимининг меъёрда бўлишига сабаб бўлади. Шунга қарамай, қон босими юқори бўлган кишиларга аввало уни меъёрлаштириб, кейин жисмоний машқлар билан шуғулланиш тавсия қилинади. Сурункали стресс Томирлар ҳолатининг ёмонлашиши ҳисобига стресснинг сурункали кузатилиши ҳам гипертоник касалликка сабаб бўлади. Асабийлашганда чекиш шундоқ ҳам қийин бўлган организмга янада зарар етказади. Бу эса хавфнинг икки карра ортишига сабаб бўлади. Спиртли ичимлик Спиртли ичимликни кўп истеъмол қилиш нафақат қон босими ортиши, балки юрак, буйрак ва қон томир касалликлари келиб чиқишига ҳам сабаб бўлади. Юқоридагилардан ташқари ўзгартириш мумкин бўлмаган бошқа хавф омиллари ҳам мавжуд Ёш (ёш ўтиши билан касаллик хавфи юқори бўлади), жинс (эркакларда гипертониянинг кечиши оғирроқ бўлади), ирсият ва келиб чиқиш (афроамерикаликларда гипертоник касалликлар кўп кузатилади). Буйрак, неврологик, қалқонсимон без касаллиги бор кишиларда ҳам қон босимининг ортиш хавфи юқори бўлади.

  • 13 Февраль, 09:00
  • Батафсил
not found

Олимлар диабет асоратларини даволаш учун инновацион дори ишлаб чиқди

Урал федерал университети олимлари қандли диабет асоратларининг олдини олиш ва даволаш учун дори дори ишлаб чиқдилар. Клиник синовлар учун зарур бўлган миқдорда препаратнинг тажриба партияси аллақачон ишлаб чиқарилган. Препарат капсулалар шаклида ишлаб чиқарилди. Клиник синовлар муваффақиятли бўлса, дунёда ўхшаши бўлмаган инновацион препаратнинг пайдо бўлиши ҳақида гапириш мумкин бўлади. Унинг ҳаракат механизми - қандли диабетнинг асоратларини ривожланишига тўсқинлик қилади. Ушбу касалликдаги ногиронликнинг асосий сабабларидан бири гипергликемиянинг инсон тўқималарига таъсиридир. Организмда ферментлар иштирокисиз шакарнинг оқсиллар билан бирикмаси турли органларнинг функцияларини бузилишига олиб келади: буйрак етишмовчилиги, асаб ва юрак-қон томир тизимларининг шикастланиши ривожланади. Учта патент олинди. Эндиликда университетнинг саноат ҳамкори Москва фармацевтика компанияси клиник синовларда иштирок этади. Aйни пайтда, УрФУ кимёгарлари янги дори-дармонларни излашда, бошқа таъсир механизмлари билан бирикмаларни танламоқда. Урал университети олимлари 1930-йилларда инновацион дориларни ишлаб чиқишган. Пневмония ва операциялардан кейинги асоратларни енгишга ёрдам берадиган 25 дан ортиқ дорилар синтез қилинган.

  • 12 Февраль, 15:37
  • Батафсил
Нажмите на кнопку ниже, чтобы прослушать текст Powered by GSpeech