Касалликларни назорат қилиш ва олдини олиш марказларининг (CДC) янги ҳисоботига кўра, сўнгги йилларда 45 ёшдан 64 ёшгача бўлган одамлар орасида инсультдан вафот этиш ҳолатлари кўпайган. Бу мияга келадиган қон оқими блокланганда ёки тўсатдан мияда қон кетиши содир бўлганда пайдо бўлади. Шошилинч тиббий аралашувсиз бу миянинг жиддий шикастланиши, ногиронлик ёки ҳатто ўлимга олиб келиши мумкин, деб ёзади Aол.

2002 йилдан 2012 йилгача инсультдан ўлим сони пасайганидан сўнг, 2012 йилдан 1019 йилгача ўрта ёшлилар орасида инсультдан ўлим даражаси 7 фоизга, 2021 йилга келиб яна 12 фоизга ошган. 2022 йилга келиб инсультдан ўлим даражаси эркакларда бироз (2 фоизга) пасайган бўлсада аёллар ўртасида "сезиларли даражада ўзгармаган".

CДC ҳисоботида инсультдан ўлимнинг сабаблари кўрсатилмаган. Бироқ, экспертларнинг таъкидлашича, бунинг бир нечта сабаблари бўлиши мумкин.

1-сабаб: инсульт учун хавф омиллари, айниқса юқори қон босими

Ўрта ёшли одамларда диабет, семизлик ва гиперлипидемия (юқори холестерин ) каби касалликлар кўпайган. Мутахассисларнинг таъкидлашича, буларнинг барчаси, шунингдек, спиртли ичимликларни истеъмол қилиш, нотўғри овқатланиш ва жисмоний фаолликнинг етишмаслиги каби ёмон одатлар инсульт учун одатий хавф омилларидир.

“Ушбу хавф омиллари вақт ўтиши билан атеросклерозга олиб келади, бу кекса беморларда инсультнинг кенг тарқалган сабабидир. Бироқ, биз ёш беморларда ҳам инсультга олиб келадиган ушбу хавф омилларининг кўпайганини кузатдик ", деди Northwestern Medicine нинг Комплекс инсульт марказининг тиббий директори Фан Каприо. Унинг сўзларига кўра, хавф омилларининг кўпайиши оғир инсультлар сонининг ортиши, бу ўз навбатида ўлим ва касалланишнинг ошишига олиб келади.

Инсульт сонининг кўпайишига таъсир қилувчи энг муҳим хавф омилларидан бири гипертония ёки юқори қон босими.
"Инсульт учун энг жиддий хавф омили бўлган гипертония ўрта ёшли одамларда тобора кенг тарқалмоқда", деди CДCнинг юрак ва қон томир касалликларини олдини олиш бўлимидан Aдам Воган. - Гипертония билан оғриган ўрта ёшлиларнинг ярмидан кўпи "назорат қилинмаган гипертония" га эга, яъни улар юқори қон босимини даволашмайди, деди у.

2-сабаб: шифокорга ташриф буюришнинг кечикиши

Воганнинг фикрича, ижтимоий-иқтисодий тенгсизлик ҳам рол ўйнайди. "Ушбу ёш гуруҳидаги кўп одамлар тиббий хизматдан фойдаланиш имконияти чекланган бўлиши мумкин. Бу ташхис қўйиш ва умумий даволанишдаги кечикишларга олиб келади ", деб тушунтирди у.

Ҳатто CОВИД-19 ҳам инсульт ўсишга ҳисса қўшган бўлиши мумкин: инсультдан ўлим даражаси пандемиянинг дастлабки йилларида 12% га ошган. Яъни, одамлар муҳим хавф омилларини аниқлаш мумкин бўлган вазиятда шифокорга бориш ва профилактик текширувларни ўтказиб юборган бўлиши мумкин. Бироқ, пандемия бошида инсультдан вафот этиш кўпайган бўлса-да, тадқиқотлар шуни кўрсатадики, CОВИДдан олдин ҳам бу кўтарилган.

3-сабаб: инсульт белгиларини билмаслик

Инсульт "кекса одамнинг касаллиги" деган нотўғри қараш мавжуд. Ўрта ёшли одам инсульт белгиларини бошдан кечиришни бошлаганда, уларга эътибор бермаслик тиббий ёрдамнинг кечиктирилишига сабаб бўлиши мумкин.

Мутахассисларнинг таъкидлашича, барча ёшдаги одамлар инсультнинг асосий белгиларини билишлари жуда муҳим. Улар орасида:

- тўсатдан заифлик ёки бош айланиши;
- тўсатдан уйқусизлик, айниқса тананинг бир томонида;
- тўсатдан нутқда ёки нутқни тушунишда муаммолар;
- тўсатдан кучли бош оғриғи.

Aгар ушбу аломатларни сезсангиз, зудлик билан тез ёрдамга қўнғироқ қилинг. Ўз вақтида даволаш нафақат ҳаётни сақлаб қолади, балки инсульт туфайли мия шикастланиши эҳтимолини ҳам камайтиради.