Янгиликлар

not found

Инсон ҳаёти ва соғлигига юқори хавф солувчи омиллар реестри очиқ ҳолда юритилади

Ҳукумат қарори (66-сон, 06.02.2025 й.) билан “Инсон ҳаёти ва соғлигига юқори хавф солувчи омиллар реестрини шакллантириш ва юритиш тартиби тўғрисида”ги низом тасдиқланди Низом Инсон ҳаёти ва соғлигига юқори хавф солувчи омиллар реестрини шакллантириш ва юритиш тартибини белгилайди. Мазкур реестр Адлия вазирлиги томонидан “Ягона давлат назорати” ахборот тизимида барча учун очиқ ҳолда белгиланган шаклда юритилади. ✔️ Реестрни шакллантириш ва юритиш назорат қилувчи органлар томонидан инсон ҳаёти ва соғлигига юқори хавф солувчи омиллар рўйхатини тузиш ва тасдиқлаш, уларни қайта кўриб чиқиш ва янгилаб боришни ўз ичига олади. Шунингдек, инсон ҳаёти ва соғлигига юқори хавф солувчи такрорланадиган ва долзарблигини йўқотган омилларни бекор қилиш ҳамда эълон қилиб бориш жараёнларини қамраб олади. Реестрни юритишнинг асосий мақсадлари қуйидагилар ҳисобланади: ▪️назорат қилувчи органлар фаолиятида қонунийлик ва ошкораликни таъминлаш;▪️тадбиркорларнинг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш;▪️тадбиркорлар фаолиятини ноқонуний тўхтатиш ҳолатларининг олдини олиш;▪️давлат томонидан назорат қилиш тизимининг ҳисобдорлиги ва шаффофлигини таъминлаш.

  • 14 Февраль, 11:14
  • Батафсил
not found

Витаминларни қайси пайт қабул қилиш керак?

Сувда эрувчан В гуруҳи витаминлари Ҳужайра метаболизмида муҳим роль ўйнайдиган ва танани кун бўйи қўшимча энергия билан таъминловчи Б гуруҳи витаминларини кунига бир марта, нонушта пайтида қабул қилиш тавсия этилади. Бу гуруҳ витаминларини эрталаб қабул қилиш маҳсулдорликни оширади ва уйқуни қочиради. Кўпинча Б витаминларини комплекс, яъни бирга қабул қилиш тавсия этилади. Д Витамини D витамини суяк ва соч мустаҳкамлиги, тери соғломлиги ва иммунитет учун зарур. Ушбу витамин асаб тизимини рағбатлантиради, шунинг учун уни эрталаб ёки тушдан кейин дарҳол қабул қилиш яхшироқдир. Мутахассислар уни ёғли озиқ-овқатлар билан истеъмол қилишни тавсия этади, чунки у ёғда эрийди. Бироқ, сўнгги тадқиқотларга кўра, Д витаминининг самарадорлиги озиқ-овқат истеъмолига боғлиқ эмас. C витамини Бу витаминни куннинг исталган вақтида қабул қилиш мумкин, аммо яхши самара бериши учун уни бир стакан сув билан ичиш керак. Шунингдек, темир моддасининг сўрилишини яхшилашни ёдда тутиш, темир танқислиги кузатилганда умумлаштириш тавсия қилинади. A витамини A витамини коллаген ишлаб чиқаришда иштирок этадиган антиоксидантдир. Бу тери рангини яхшилайди ва яраларни даволашга ёрдам беради. Бу ёғда эрийдиган витамин бўлиб, уни куннинг исталган вақтида кам ёғли овқатлар билан бирга қабул қилиш керак. Е витамини Е витамини қариш жараёнини секинлаштирадиган антиоксидантдир. Ушбу модда юрак-қон томир тизими учун фойдали: қон томирларининг эластиклигини яхшилайди ва холестерин бляшлари шаклланишига тўсқинлик қилади. Шунингдек, репродуктив ва иммунитет тизимлари, кўриш ва мия иш сифатини яхшилайди. Бу витамин A витамини билан биргаликда яхшироқ сўрилади, куннинг исталган вақтида ўртача ёғли овқатлар билан биргаликда қабул қилиш мумкин. К витамини К2 витамини қон ивиш омили бўлган протромбин ишлаб чиқаришни рағбатлантиради ва суяк метаболизми учун зарурдир. К витамини икки шаклда мавжуд: К1 ва К2. Кечқурун (18:00 дан 21:00 гача) яхшироқ сўрилади, лекин уни кун давомида ҳам қабул қилиш мумкин. Бу витамин ёғда эрийди, шунинг учун уни ўртача ёғли овқатлар билан бирга истеъмол қилиш керак. Витамин PP Витамин HH (шунингдек, никотин кислота сифатида ҳам танилган) асаб тизимининг нормал ишлаши учун муҳимдир. Шунингдек, у пеллаградан ҳимоя қилади ҳамда терининг ва сочнинг ҳолатини яхшилайди. Бу витамин сувда эрийди. Эрталаб овқатдан олдин тавсия этилади. Магний Танамиз учун энг муҳим минераллардан бири бўлган магнийни кечқурун қабул қилиш яхшидир, чунки магний уйқу сифатини яхшилайди ва асаб тизимини тинчлантиради, шу билан бирга, магний ва кальцийни (агар сиз кальций қабул қилсангиз) бир вақтнинг ўзида қабул қилиш яхшироқдир. Мультивитаминлар Aгар бу бир нечта витаминларни ўз ичига олган препаратлар бўлса, уларни эрталаб қабул қилган яхши. Бунинг сабаби, бундай маҳсулотларнинг асосий моддалари куннинг биринчи ярмида яхши сўрилади.

  • 13 Февраль, 17:49
  • Батафсил
not found

Онкологик касалликларни чақалоқ туғилмасидан олдин аниқлаш мумкин – Тадқиқот

Олимлар рак касаллигига чалинганлик ёки чалиниш эҳтимолини одам туғилмасидан аввал, ҳали ҳомила даврида аниқлаш борасидаги тадқиқотларини муваффақиятли якунлашди. Ван Андел институт тадқиқотчилари рак хавфи инсон ҳаётининг дастлабки босқичларида, яъни ҳомила шаклланаётган вақтдаёқ белгиланишини исботлади. Тадқиқот натижалари «Nature Cancer» журналида чоп этилган бўлиб, унда ҳомиланинг дастлабки ривожланиш босқичида икки хил эпигенетик ҳолат пайдо бўлиши аниқланган. Бу ҳолатлардан бири ракка чалиниш хавфини пасайтирса, иккинчиси эса хавфни оширади. Тадқиқотчиларга кўра, паст хавфли ҳолатдаги инсонлар кўпроқ суюқ ўсимталар, яъни лейкоз ёки лимфома каби касалликларга мойил бўлади. Бошқа ҳолатда эса уларда ўпка ёки простата саратони каби қаттиқ ўсимталар ривожланиши эҳтимоли юқори бўлади. Тадқиқотга раҳбарлик қилган Ван Андел институтининг Эпигенетика бўлими мудири, доктор Ж. Эндрю Посписиликнинг таъкидлашича, онкологик касалликлар, одатда, мутациялар ёки генетика билан боғлиқ деб ҳисобланади. Шу сабабли, инсоннинг ривожланиш жараёни рак хавфига қандай таъсир қилади, деган масалага ҳанузга етарлича эътибор қаратилмаганди. Бу тадқиқот эса касалликнинг илдизлари аслида одам ҳаётининг дастлабки босқичларида шаклланиши мумкинлигини кўрсатмоқда. Одам ёши улғайган сари рак хавфи ҳам ортади. Бу эса, асосан, ДНКдаги шикастланишлар ва бошқа омиллар билан изоҳланади. Аммо ҳар бир ноодатий ҳужайра ҳам ракка айланмайди. Кейинги йилларда олимлар рак ривожланишига таъсир қилувчи қўшимча омил сифатида эпигенетик ўзгаришларни ҳам аниқлаган. Эпигенетика – бу ДНКдаги маълумотлар қандай ва қачон амалга оширилишини тартибга солувчи жараёнлар мажмуаси ҳисобланади. Агар ушбу жараёнларда хатолик юз берса, ҳужайраларнинг назорат механизми бузилиб, зарарланган ҳужайралар сақланиб қолиши ва тарқалиши мумкин. Тадқиқот давомида Посписилик ва унинг ҳамкасблари «Трим28» гени даражаси камайган мушукларда рак хавфига таъсир этувчи икки хил эпигенетик из белгиланишини аниқлади. Бу излар ҳали ҳомила шаклланаётган пайтдаёқ юзага келади ва унинг кучли ёки заифлиги келажакда ракка чалиниш хавфини белгилаб беради. Тадқиқот муаллифларидан бири, доктор Иллария Панзери, бу янги кашфиёт инсонлар орасидаги ракка мойилликни фақат тасодиф ёки «ёмон бахт» билан изоҳлаш мумкин эмаслигини кўрсатишини таъкидлади. «Агар биз бу жараённи чуқурроқ ўргансак, келажакда ракни олдини олиш ва даволаш усулларини ривожлантиришимиз мумкин. Генетика ўзгартира олмайдиган омиллардан бири бўлса, эпигенетика бошқариш ва назорат қилиш мумкин бўлган жараёндир», – дейди у. Олимлар ушбу эпигенетик ҳолатлар инсоннинг турли аъзоларида кузатилиши мумкинлигини ва бу жараён турли хил онкологик касалликлар учун умумий механизм бўлиши мумкинлигини аниқладилар. Келгусида улар ушбу ҳолатларни алоҳида рак турларида қандай намоён бўлиши ва уларни аниқлаш усулларини ишлаб чиқишни режалаштирмоқда. Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти маълумотларига кўра, рак дунё бўйича инсон саломатлиги учун энг катта таҳдидлардан бири ҳисобланади. Ҳар йили миллионлаб одамлар ушбу касалликдан жабр кўради ва рак туфайли ўлим ҳолатлари сони ҳам анча юқори. Шу сабабли, касалликни эрта аниқлаш ва уни олдини олиш йўналишида олиб борилаётган тадқиқотлар жуда муҳим аҳамиятга эга. Бу тадқиқот эпигенетика соҳасидаги янги имкониятларни очади. Агар инсон ҳаётининг дастлабки босқичларида рак хавфи шаклланиши исботланса, буни олдиндан аниқлаш ва ҳатто тартибга солиш мумкин бўлади. Шу билан бирга, янги эпигенетик усуллар ракни эрта босқичларда аниқлаш ва уни самарали даволаш имконини беради. Келажакда ушбу кашфиёт асосида тиббиётда янги даволаш усуллари пайдо бўлиши ва рак хавфини пасайтириш бўйича янги профилактик чора-тадбирлар ишлаб чиқилиши мумкин. Олимлар бу борадаги изланишларни давом эттириб, инсон ҳаёти давомида ракка чалиниш эҳтимолини пасайтириш усулларини ишлаб чиқишга интилмоқда.

  • 13 Февраль, 14:50
  • Батафсил
Нажмите на кнопку ниже, чтобы прослушать текст Powered by GSpeech