10:23 (12.05.2023)
2695
Тадқиқотчилар саратон касаллигининг мавжудлигини кўрсатадиган кўплаб қадимги одамлар қолдиқларини топишди. Қадимги ёзма манбаларда мазкур хасталик ҳақида биринчи эслатма ҳам топилган.
Олимларнинг фикрига кўра, саратон касаллигининг дастлабки далиллари 1,7 миллион йил олдин пайдо бўлган. Эҳтимол, онкология аллақачон Paranthropus robustus ёки Homo ergaster турида юзага кела бошлаган.
«Биз Жанубий Африкадаги оҳактош кони бўлган Сварткранс ғоридан қолдиқларни топдик. Унда қадимги одамлар ва уларнинг яқин қариндошлари скелетлари кўп эди. Биз тошга айланган бармоқ суягининг компьютер томографиясини сканерлашини саратонинг замонавий ҳолатлар тасвирлари билан таққослаганимизда ҳужайраларда бошланадиган, суякларда ҳосил бўладиган гул капсуласига ўхшаш остеосаркоманинг характерли хусусиятларини дарҳол аниқладик», – дейди тадқиқотчилар.
Бундан ташқари, милоддан аввалги 3000 йилларда қадимги мисрлик математик, шифокор ва меъмор Имхотеп «Эдвин Смит папируси» номли рисола ёзгани маълум бўлди. Бу тана жароҳати ва жарроҳлик муолажалари бўйича дарслик. Матнда 48 та тиббий ҳолат, жумладан, кўкрак бези саратонининг бир нечта ҳолатлари батафсил баён этилган.