Гиповитаминознинг олдини олиш ва организмдаги моддалар мувозанатини назорат қилиш, шунингдек, бутун ўқув йили давомида организмнинг иш фаолиятини таъминлаш учун болалар ва ўсмирлар кўплаб муҳим озиқ-овқат таркибий қисмларини, хусусан, витаминларни мунтазам равишда истеъмол қилишлари керак.

Улар мустақил озуқавий қийматга эга бўлмаса-да, юқори биологик фаоллиги билан ажралиб туради, бу эса организмдаги кўплаб биокимёвий жараёнларни тартибга солиш имконини беради.

Витамин етишмаслиги муаммолар
Витаминлар организмда жуда кўп фойдали функцияларни бажаради: улар метаболик жараёнларни тартибга солади, биокимёвий реакцияларни катализлайди ва кўплаб минералларнинг сўрилишига ёрдам беради.

Рационда ушбу фойдали таркибий қисмларнинг етишмаслиги метаболик касалликларга, жисмоний ва ақлий қобилиятларнинг пасайишига, чарчоққа олиб келади, шунингдек, болаларнинг саломатлиги, ўсиши ва ривожланишига салбий таъсир қилади.

Статистик маълумотларга кўра, мактаб ёшидаги болаларнинг 90 фоизида Д витамини етишмаслиги, 70-80 фоизида йод танқислиги, 7 ёшдан 18 ёшгача бўлган камида ҳар учинчи бола кальций етишмаслигидан азият чекади. Гўштли озиқ-овқат маҳсулотларини етарли даражада истеъмол қилмаслик билан боғлиқ темир танқислиги болалар ва ўсмирларда жуда аниқ: мактаб ўқувчиларининг 24-63 фоизи темир етишмаслигидан, 16-47 фоизи эса анемиядан азият чекмоқда.

Касал бўлишга вақт йўқ
Шифокорлар айниқса, куз-қиш даврида турли хил витамин ва минерал комплексларни рационга киритишни қатъий тавсия қиладилар. Мутахассиснинг фикрига кўра, калций ва Д3 витаминини ўз ичига олган пастилкалар суяклар ва тишларнинг ўсиши даврида мустаҳкамлигини сақлаш учун, С витамини эса иммунитет ва қувватни ошириш учун керак.

Ўқув юкининг юқори бўлиши даврида мутахассис B витаминлари (B6, B12), шунингдек магний (Mg), омега- 3 кўп тўйинмаган ёғли кислоталар, карнитин ва холинни ўз ичига олган мултивитаминли комплексларни қабул қилишни маслаҳат беради. Уларни биргаликда қабул қилиш айниқса фойдалидир. Уларнинг комбинацияси ақлий фаолиятни кучайтиришга ёрдам беради, психо-эмоционал стрессни яхшироқ енгиш, ўқитувчилар ва синфдошлар билан янада муваффақиятли мулоқот қилиш имконини беради. Бундан ташқари, витаминлар иммунитетни оширади.

Рационга эътибор қилинг
Иммунитетни мустаҳкамлашда ўқувчининг овқатланиши имкон қадар мувозанатли бўлиши ҳам муҳимдир. B витаминлари ва магний асаб тизимининг фаолиятини қўллаб-қувватлайди. Бунинг учун мактаб ўқувчиларининг рационида дон (гречка ва жўхори уни), шунингдек, ёнғоқлар, ловия, ўтлар, яшил сабзавотлар (брокколи, бодринг, авакадо), денгиз балиқлари, гўшт (курка, қуён гўшти), мевалар, сут бўлиши керак. Шунингдек, сентябр ойида иммунитетни, фосфор-кальций алмашинувини ва бошқа муҳим функцияларни сақлаш учун муҳим бўлган Д витаминига эътибор беришингиз керак. Бунинг учун денгиз балиқлари, сариёғ ва тухум сариғи истеъмол қилиши керак.

Яқинлашиб келаётган куз-қиш даврида нафақат болалар, балки катталар учун ҳам кучли синовидир. Катта ёшли одамнинг яхши ҳиссий ҳолати кўп жиҳатдан боланинг психологик ҳолатига таъсир қилади. Магний - бу стрессга қарши табиий омил бўлиб, организмга ҳиссий стрессни енгишга ёрдам беради.

Магнийнинг кунлик эҳтиёжи ёшга қараб кунига 100 дан 400 мг гача. Шунингдек асаб тизимини қўллаб-қувватлаш учун В витаминлари комплекси қўлланилади. Профилактик дозалар ёшга боғлиқ.