Tibbiyotda eng muhim narsa uning tashqi koʼrinishi emas, balki samaradorligi va xavfsizligi. Biroq, dori ishlab chiqaruvchilari tabletkalar va kapsulalarning koʼrinishiga katta eʼtibor berishadi, chunki tadqiqotlar shuni koʼrsatadiki, bu bemorlar uchun muhimdir.

Tabletka hajmi

Preparatning asosi faol moddadir, bir xil birikma (yoki bir nechta birikmalarning kombinatsiyasi). Bu birikmalarning mavjudligi haroratni, qon bosimini pasaytirishga, ogʼriqni qoldirishga va bemor nima sababdan dorilarni qabul qilayotgan boʼlsa, shunga yordam beradi. Faol moddaga qoʼshimcha ravishda tabletkaning shaklini saqlab qolishi, muddatidan oldin buzililishini oldini olish, yoqimli taʼmga ega boʼlishi va zarur boʼlgan vaqtda torganizmda erishini taʼminlaydigan boshqa birikmalar ham mavjud.

Tabletkalar juda katta boʼlmasligi kerak, chunki bu ularni yutishni qiyinlashtiradi. Biroq, koʼp miqdordagi ingredientlarni bitta tabletkaga jamlash zarurati tufayli ham ularni juda kichik qilish har doim ham mumkin emas. Masalan, uzoq muddatli taʼsirga ega boʼlgan dorilar odatda shunga oʼxshash "standart" tabletkalarga qaraganda kattaroq boʼladi.

Tabletkalar hajmiga taʼsir qiluvchi yana bir jihat - faol moddaning dozasi. Kichkina tabletka koʼpincha dori-darmonlarning kichik dozasini oʼz ichiga oladi, bu koʼpchilik bemorlarga buyurilganidan kamroq. Natijada, bemorlar bitta oʼrta oʼlchamdagi tabletkalarni ichish oʼrniga, bir nechta kichik tabletkalarni ichishlari kerak, bu dori qabul qilishni yoqtirmaydigan insonlar masalan, bolalar va qariyalar uchun muammo boʼladi.

Tabletka shakli

Ishlab chiqaruvchilar dori dizayniga, xususan, bemorlar preparatni u yoki bu shaklda qabul qilishga odatlanib qolishlari va hatto maʼlum bir tabletka shaklini uning funktsiyasi bilan bogʼlashlariga tobora koʼproq eʼtibor berishmoqda. Shuning uchun ishlab chiqaruvchilar kerakli terapevtik taʼsirga ega boʼlgan va bemorlarning "taʼmiga" mos keladigan dori yaratish uchun koʼp kuch, pul va vaqt sarflashadi. Dorining nafaqat hajmi, balki shakli va rangi ham muhimdir.

Tabletkalarning eng keng tarqalgan shakli dumaloq boʼlib, oʼrtada chiziq mavjud, bu dorini qulay tarzda ikkiga boʼlinishini taʼminlaydi.

Qizil, koʼk yoki pushti?

Rang, albatta, shakl kabi muhimdir. Ishlab chiqaruvchilar koʼpincha dorilar tarkibiga maʼlum boʼyoqlarni qoʼshadilar - shunda bemor tabletka va uning funktsiyasi oʼrtasida aniq aloqa hosil qiladi. Dori vositalari uchun ishlatiladigan ranglar orasida qora, och yashil va yashil-sariq ranglar juda kam uchraydi. Bu ranglar bemorlarda koʼpincha salbiy his-tuygʼularni uygʼotadi. Qizil dori-darmonlar, aksincha, samarali va eng xavotirli holatlar bilan kurashishga qodir deb qabul qilinadi.

Olimlar koʼplab bemorlar tabletkalarning koʼrinishiga qarab dori vositalarining samaradorligi haqida xulosa chiqarishlarini aniqladilar. Ajablanarlisi shundaki, qarorga maʼlum darajada madaniy xususiyatlar ham taʼsir qiladi. Bu turli mamlakatlardan kelgan ishtirokchilar oʼrtasidaa oʼtkazilgan tajribada aniq boʼldi.

Amerikalik ishtirokchilar oq tabletkalarni eng samarali deb topdilar. Ular moviy va koʼk rangni eng achchiq, koʼpburchak shaklidagi tabletkalarni yutish uchun eng noqulay, oval shakldagi tabletkalarni eng kam samarali deb topishdi. Xitoylik ishtirokchilar oq tabletkalar eng yaxshi taʼsir qilishini aytishdi va koʼpchilik qizil va koʼk tabletkalarga qaraganda oqni yutish osonroq boʼlishini taʼkidladi. Ular uchun eng achchigʼi qizil va yashil dorilar edi. Tajribada qatnashgan kolumbiyaliklar pushti va oq tabletkalarni koʼp achchiqmas, oval shaklidagi tabletkalarni esa rangidan qatʼiy nazar bosh ogʼrigʼiga eng samarasiz deb hisoblashgan.

Hindistonda oʼtkazilgan yana bir shunga oʼxshash tadqiqotda ishtirokchilarning 75 foizi uchun rang va shakl muhim ekanligi aniqlandi. Ular pushti tabletkalarni eng yoqimli taʼmga ega boʼlishini taxmin qilishdi, apelьsin rangli tabletkalarni nordon va oq tabletkalarni hatto sinab ham koʼrmasdan achchiq deyishdi.

Tadqiqotchilar, agar dorilarning rangi bemorlarning kutganlariga "mos keladigan" boʼlsa, bemor tabletkalarni koʼproq qabul qiladi va terapiyaning samaraliroq boʼlishiga ishonch hosil qilishdi.

Odatning kuchi

Uzoq vaqt davomida maʼlum dori-darmonlarni qabul qilishga majbur boʼlgan bemorlar maʼlum xususiyatlarga ega boʼlgan tabletkalarga oʼrganib qolishadi. Qoʼshma Shtatlarda oʼtkazilgan bir tadqiqotda 10 000 dan ortiq bemor ishtirok etdi. Ishtirokchilarning barchasi 2006-2011 yillarda yurak xuruji bilan kasalxonaga yotqizilgan, shundan soʼng ularga statinlar va beta-blokatorlar buyurilgan. Bir yil oʼtgach, odatdagi dori-darmonlar oʼrniga bemorlarga shunday xususiyatlarga ega jeneriklar taklif qilindi. Bir muncha vaqt oʼtgach, maʼlum boʼlishicha, ishtirokchilarning 36% yangi dorilar boshqa rangda boʼlgani uchun va 66% jeneriklar boshqa shaklga ega boʼlgani uchun kerakli tabletkalarni qabul qilishni toʼxtatgan.

Shunga oʼxshash natijalar boshqa tajribada ham olingan. Odatdagidek epilepsiya dori-darmonlari boshqa rangdagi, ammo bir xil taʼsirga ega boʼlgan tabletkalar bilan almashtirilgandan soʼng, bemorlarning taxminan 20% atigi 5 kundan keyin uni qabul qilishni toʼxtatadilar. Ikkala tajribada ham ishtirokchilar preparatni qabul qilish ular uchun juda muhim ekanini bilishgan, biroq ular oʼzlarini boshqa rangdagi tabletkalarni ichishga majburlay olmaganlar.

Jeneriklarning ulushi ortib borayotganligi va bundan tashqari, 3D-printerlarning paydo boʼlishi bilan turli shakldagi tabletkalarni chop etish imkoniyati paydo boʼlganligi sababli, shifokorlar bemorlarning eʼtiborini quyidagilarga qaratishlari kerak: rang va shaklni almashtirish preparatning samaradorligini oʼzgartirishga olib kelmaydi.