Semirib ketish, ruhiy tushkunlik, yolg‘izlik va zo‘ravonlik o‘smirlar orasida eng ko‘p uchraydigan muammolardan biridir. Bu Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti (JSST) tomonidan zamonaviy o‘smirlarning muammolari bo‘yicha keng qamrovli hisobotida qayd etildi.

O‘smirlar o‘rtasidagi kasalliklar umumiy sonining katta qismini ruhiy kasalliklar tashkil etadi. 2021-yilda 10 yoshdan 19 yoshgacha bo‘lgan har 7 nafar o‘smirdan biri ruhiy salomatlik bilan bog‘liq muammolarga duch kelgan, bu o‘smirlarning umumiy 13 foizini tashkil qiladi. Yangi tadqiqot shuni ko‘rsatadiki, yolg‘izlik, tashvish va depressiya o‘smirlar orasida eng ko‘p uchraydigan alomatlardir. Giyohvand moddalar va spirtli ichimliklarni iste’mol qilish, hissiy va ruhiy kasalliklar ham ko‘p uchraydi. Bular o‘smirlarning uchdan birida 14 yoshdan oldin, yarmida esa 18 yoshda paydo bo‘ladi.

Tashkilot butun dunyo bo‘ylab o‘smirlar duch keladigan boshqa muammolarni ham o‘rganadi. Anemiya o‘smir qizlar orasida jiddiy muammolardan biri bo‘lib qolmoqda. JSST hisob-kitoblariga ko‘ra, 10 yoshdan 14 yoshgacha bo‘lgan qizlar o‘rtasida temir tanqisligi kamqonligi holatlari soni 60 dan 70 milliongacha, 15 yoshdan 19 yoshgacha bo‘lgan qizlar orasida esa 80 dan 90 milliongacha. Anemiyaning eng ko‘p holatlari G‘arbiy va Markaziy Afrikada kuzatiladi, bu yerda qizlarning deyarli yarmi ushbu kasallikdan aziyat chekadi.

Yana bir muammo - semirish. Hisobotda 2020-yilda dunyo bo‘ylab o‘smir o‘g‘il bolalarning 10 foizi va o‘smir qizlarning 8 foizi semirib ketganligi aniqlanganligi qayd etilgan. 2035-yilga kelib bu ko‘rsatkich ikki baravar oshishi kutilmoqda. Shu bilan birga, o‘smirlar o‘rtasida semirib ketganlar sonining oshishi kompyuter o‘yinlari va ijtimoiy tarmoqlarda vaqt o‘tkazadiganlar sonining ko‘payishi bilan bog‘liq.

Bezorilik ham o‘smirlar salomatligiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Har yili millionlab yoshlar zo‘ravonlik qurboniga aylanadi. O‘smirlar, ayniqsa qizlar o‘rtasida yolg‘izlik hissi ham eng keskin muammo sanaladi. 2012-yildan 2018-yilgacha yolg‘izlik hissini boshdan kechirayotgan yoshlar soni ikki baravar ko‘paygan. Bu, asosan, ijtimoiy tarmoqlardan faol foydalanish bilan bog‘liq, garchi bu hodisalar o‘rtasidagi to‘g‘ridan to‘g‘ri bog‘liqlik hali isbotlanmagan bo‘lsa ham.

JSST shuningdek, o‘smirlarning reproduktiv salomatlik masalalari bo‘yicha xabardor emasligini asosiy muammo sifatida ko‘rsatadi. Bu yoshlarning sog‘lig‘iga jiddiy zarar yetkazishi, jumladan OIV va boshqa jinsiy yo‘l bilan yuqadigan infeksiyalarning tarqalishiga olib kelishi mumkin.

2022-yilda JSST video o‘yinlarga qaramlikni kasallik sifatida rasman tan oldi. Hujjat Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti saytida e’lon qilingan. O‘yinga qaramlik onlayn va oflayn rejimda video o‘yinlarni o‘ynash chastotasi yoki davomiyligini nazorat qilish qobiliyatining doimiy yoki takroriy buzilishi bilan tavsiflanadi. Shuningdek, o‘yinga qaramlik, salbiy oqibatlar yuzaga kelganda ham, bemorning kundalik faoliyati va hayotiy manfaatlarining o‘yinlar foydasiga o‘zgarishi bilan tavsiflanadi.

Bundan tashqari, 2050-yilga kelib miopiya (uzoqni yaxshi ko‘ra olmaslik) bilan og‘rigan bolalar va o‘smirlar soni 740 million kishidan oshishi mumkinligi ma’lum bo‘ldi: allaqachon butun dunyo bo‘ylab bolalar va o‘smirlarning uchdan biri miopiyadan aziyat chekmoqda. 1990-2000-yillarda miopiya bolalar va o‘smirlarning 24 foizida qayd etilgan, 2020-2023-yillarda bu ko‘rsatkich 36 foizga oshgan. Olimlarning prognozlariga ko‘ra, 2050-yilga kelib, besh yoshdan 19 yoshgacha bo‘lgan yoshlarning taxminan 40 foizi miopiya tashxisi qo‘yiladi.